Araştırma-1: http://www.mazarsdenge.com.tr/index.php?mid=286
Araştırma-2: http://www.vergidanismani.com/icerikg.asp?id=731
Mukteza: http://www.ivdb.gov.tr/Mukteza/2005/vergiusul2005/375.htm


LAZER YAZICI KULLANARAK FATURA YAZDIRILMASININ MEVCUT YASALAR KARŞISINDAKİ DURUMU (*)

Ali Erkan TAN - YMM

I- GİRİŞ
Günümüzün gelişen teknolojileri ışığında, muhasebe bürolarının ve şirketlerin muhasebe departmanlarının vazgeçilmezlerinden olan dot matrix (nokta vuruşlu) yazıcılar artık yerini gelişmiş teknoloji destekli ve gittikçe daha hızlı, daha sessiz ve daha kaliteli basım hızlarına ulaşan LaserJet (Lazer) yazıcılara bırakmaktadır.

Teknolojik değişimler ofis makinelerinde kendisine yer bulmakta birlikte bu makinelerle stabil çalışmak adına firmaların kullandıkları muhasebe programlarında da yapısal değişiklikler gerçekleşmektedir. Yukarıda bahsi geçen Lazer yazıcı destekli muhasebe programları da sektörde gün geçtikçe çoğalmakta ve mevcut programlar üzerinde gerekli eklentilerle bu makinelerin kullanımına olanak tanınmaktadır.

Bir diğer açıdan bakıldığında ise ofis ekipmanlarında gerçekleşecek değişimin basılacak evrakların özelliklerini değiştireceği de aşikardır.

Örneğin mevcut sistemde nokta vuruşlu yazıcılarda kullanılan faturalar birbirini takip eden çok nüshalı koçanlar halinde firmalar tarafından kullanılmaktadır. Programdan gönderilen veriler yazıcı üzerinde yer alan pinler aracılığı ile evrak veya fatura üzerine nokta darbeleri ile /yazılmakta, her vurulan nokta da faturaların kopya nüshaları üzerine aynı şekilde aktarılmaktadır. Lazer yazıcılarda ise bahsi geçen nokta vuruşu olmamakta ve yazma işlemi temel olarak yazıcı kartuşu içersinde bulunan mürekkebin değişen elektrik akımları ile evrağa veya faturaya yapışması şekline gerçekleşmektedir. Dolayısıyla yapılan her yazma işlemi; evrak, kopya nüshalar taşısa da sadece ilk surette yer alan yüze basılmakta ve takip eden suretlere kopyalama yapılamamaktadır. Yani bilgisayar programında fatura dökümü alınmak istendiğinde nokta vuruşlu yazıcılarda tek komut yeterli iken lazer yazıcı yazıcılarda fatura aslı ve her bir suret için ayrı ayrı komutlar verilmesi gerekecektir.

Yukarıda her iki yazıcıya ve verilen temel özelliklerine bakıldığında firmaların çok sık karşılaştığı bir durum olan lazer yazıcıda fatura basmanın ne şekilde gerçekleşeceği ve kopya suretlerin çıkarılmasında yasaların duruma nasıl yaklaştığı hususundan bahsedilecektir.

II- YASAL MEVZUAT
Vergi Usul Kanunu'nun 229. maddesinde faturanın tanımı şu şekilde yapılmaktadır. "Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır"

Aynı Kanun'un 230. maddesinde de faturanın şekil şartları belirtilmekte ve bir fatura da bulunması gereken asgari özellikler anlatılmaktadır. "Faturada en az aşağıdaki bilgiler bulunur:

1. Faturanın düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası;

2. Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası;

3. Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası;

4. Malın veya işin nevi, miktarı, fiyatı ve tutarı;

5. (3239 sayılı Kanun'un 19. maddesiyle değişen bent) Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası, (Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde

satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının, taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.)

Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de, malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir. Bu bentte yazılı irsaliyeler hakkında fiyat ve bedel ile ilgili bilgiler hariç olmak üzere, bu madde hükmü ile 231 inci madde hükmü uygulanır. İrsaliyelerde malın nereye ve kime gönderildiği ayrıca belirtilir.

Şu kadar ki nihai tüketicilerin tüketim amacıyla perakende olarak satın aldıkları malları kendilerinin taşıması veya taşıttırması halinde bu mallara ait fatura veya perakende satış fişinin bulunması şartıyla sevk irsaliyesi aranmaz."

Yine Vergi Usul Kanunu'nun takip eden 231. maddesinde de faturanın düzenlenmesi hakkında bilgiler verilmektedir. Buna göre; "Faturanın düzenlenmesinde aşağıdaki kaidelere uyulur:

1. Faturalar sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir. Aynı müessesenin muhtelif şube ve kısımlarında her biri aynı numara ile başlamak üzere ayrı ayrı fatura kullanıldığı takdirde bu faturaları şube ve kısımlarına göre şube veya kısmın isimlerinin yazılması veya özel işaretle seri tefriki yapılması mecburidir.

2. Faturalar mürekkeple, makine ile veya kopya kurşun kalemi ile doldurulur.

3. Faturalar en az bir asıl ve bir örnek olarak düzenlenir. Birden fazla örnek düzenlendiği takdirde her birine kaçıncı örnek olduğu işaret edilir.

4. Faturaların baş tarafında iş sahibinin veya namına imzaya mezun olanların imzası bulunur.

5. (3239 sayılı Kanun'un 20. maddesiyle değişen bent) Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azamî 7 gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.

6. (3239 sayılı Kanun'un 20. maddesiyle eklenen bent) Bu Kanun'un 232. maddesinin birinci fıkrasına göre fatura düzenlemek zorunda olanlar, müşterinin adı ve soyadı ile bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarasının doğruluğundan sorumludur. (Ancak bu sorumluluk, aynı maddenin 2. fıkrasının uygulandığı halleri kapsamaz.) Fatura düzenleyenin istemesi halinde müşteri kimliğini ve vergi dairesi hesap numarasını gösterir belgeyi ibraz etmek zorundadır."

Vergi Usul Kanunu'nun 232. maddesinde ise fatura kullanmakla yükümlü kişi ve kurumlar belirtilmiştir. Şöyle ki; "Birinci ve (4369 sayılı Kanun'un 81/A-7. maddesiyle değiştirilen ibare Yürürlük:

01.01.1999) ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle(*) defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:

1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;

2. Serbest meslek erbabına;

3. Kazançları (4369 sayılı Kanun'un 81/A-7. maddesiyle değiştirilen ibare Yürürlük: 01.01.1999) basit usulde tespit olunan tüccarlara;(**)

4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;

5. Vergiden muaf esnafa.

Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler."

Yukarıda ki bilgiler ışığında; faturanın belirtilen asgari özellikleri ve kayıt nizamını taşıması şartları altında istenilen şekilde düzenlenebileceği ve istenilen baskı makinesinden yazdırılabileceği sonucunu çıkarmak gayet açıktır.

Ancak yazımız ilk paragraflarında da bahsedildiği gibi bilgisayar programından fatura dökümü alınmak istendiğinde, nokta vuruşlu yazıcılarda tek komut yeterli iken lazer yazıcı yazıcılarda fatura aslı ve her bir suret için ayrı ayrı komutlar verilmesi gerekecektir. Az önce de belirttiğimiz gibi bu şekilde ki bir fatura yazdırma şeklinin önünde yasal olar hiç bir engel bulunmamaktadır.

III- KONU HAKKINDA ULAŞILAN BİR MUKTEZA
Konuyla ilgili olarak İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen ve görüşümüzü destekler nitelikte olan 03.10.2005 tarihli bir muktezanın tam metni aşağıdaki gibidir([1]).

T.C
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı
Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü
SAYI:B.07.1.GİB.4.34.19.02/VUK-213-11759                  03.10.2005*375

KONU: Faturaların nüshalarının lazer yazıcı ile ayrı ayrı yazdırılıp yazdırılamayacağı hk.
İlgi: Tarihsiz dilekçeniz.

İlgi dilekçenizden … Vergi Dairesi Müdürlüğü'nün … vergi kimlik numaralı mükellefi olduğunuz, faturaların lazer tipi yazıcı kullanılmak suretiyle aslı ile örneklerinin ayrı ayrı yazdırılıp yazdırılamayacağı hususunda tereddüt oluştuğundan, konu hakkındaki görüşümüzü sorduğunuz anlaşılmaktadır.

Bilindiği üzere; 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 231. maddesinde faturanın düzenlenmesinde uyulacak usul ve esaslar 6 bent halinde hüküm altına alınmış olup, anılan maddenin 1. bendinde; faturaların sıra numarası dahilinde teselsül ettirileceği, aynı müessesenin muhtelif şube ve kısımlarında her biri aynı numara ile başlamak üzere ayrı ayrı fatura kullanıldığı takdirde bu faturaların şube ve kısımlarına göre şube veya kısmın isimlerinin yazılması veya özel işaretle seri tefriki yapılmasının mecburi olduğu, belirtildikten sonra 2. bentte; faturaların mürekkeple, makine ile veya kopya kurşun kalemi ile doldurulacağı hükmüne yer verilmiştir.

Diğer taraftan; 02.02.1985 tarih ve 18654 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Uyarınca Vergi Mükellefleri Tarafından Kullanılan Belgelerin Basım ve Dağıtımı Hakkındaki Yönetmeliğin amaç ve kapsamını açıklayan 1. maddesinde "Bu yönetmelik, Fatura, Müstahsil Makbuzu, Serbest Meslek Makbuzu, Gider Pusulası Perakende Satış Vesikaları (Perakende Satış Fişi, Makineli Kasaların Kayıt Ruloları, Giriş ve Yolcu Taşıma Biletleri), Sevk İrsaliyesi, Taşıma İrsaliyesi Yolcu Listesi, Günlük Müşteri Listesi ve Bakanlıkça kullanılması zorunlu hale getirilen belgelerin üçüncü şahıslara basım ve dağıtım işlemlerine ilişkin şekil, şart, usul ve esaslar ile bunlara uyulmaması halinde uygulanacak cezai şartları belirlemek amacıyla düzenlenmiştir." denilmiş ve 7.maddenin (A) bendinde faturada bulunması gereken bilgiler açıklanmıştır.

Anılan yönetmeliğin 13.maddesinin (a) bendinde; mükelleflerin söz konusu belgeleri bedeli mukabilinde sadece bağlı bulundukları vergi dairesinin il sınırları içerisinde kalan anlaşmalı matbaalara bastırabilecekleri, 16'ncı maddesinde 159 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği gereğince Notere tasdik ettirilmemiş veya bu yönetmelik esaslarına göre hazırlanmamış olan belgeleri kullanan mükellefler hakkında, bu belgelerin hiç düzenlenmemiş olduğu kabul edilerek, Vergi Usul Kanunu'nun ilgili hükümleri uyarınca işlem yapılacağı açıklanmıştır.

Buradan da anlaşılacağı üzere anlaşmalı matbaalara bastırılmış veya notere tasdik ettirilmiş faturaların, lazer yazıcıdan yazdırılması esnasında özellikle dikkat edilmesi gereken iki nokta bulunmaktadır. Bunlardan ilki; fatura asıl ve suretlerine ilgili evrakın asıl ve suret olduğunu açıkça belirten ibarelerin yazılmasıdır. İkinci husus ise faturaların asılları ve takip eden suretlerinin seri ve sıra numaralarının aynı olması ve yazdırılması esnasında karışıklığa mahal verecek herhangi bir durumun oluşmamasına önemle dikkat edilmesidir

IV- SONUÇ

Sonuç olarak Vergi Usul Kanunu'nun fatura, fatura da bulunması gereken asgari özellikler ve faturanın düzenlenmesi esnasında dikkat edilmesi gereken hususları belirten 229, 230 ve 231. maddelerine sadık kalınmak suretiyle, bir diğer söyleyişle;

- Faturaların asıl ve nüsha olduklarına dair gerekli ibarelerin A-4 Kağıtlarına baskı yapılan faturalar üzerine açıkça yazılması,

- Bu A-4 kağıtlarının anlaşmalı matbaalarda VUK'un faturaya ilişkin şekil şartlarına uygun olarak bastırılması,

- Yazıcıdan çıktı alınırken, asıl ve suretler için ayrı ayrı çıktı alınmasının unutulmaması ya da buna uygun bir yazılım geliştirilmesi,

şartlarına uyulması halinde, lazer yazıcı kullanarak fatura basılmasının önünde yasalarca herhangi bir engel bulunmamaktadır.


(*) E-Yaklaşım / Şubat 2008 / Sayı: 55
(1) http://www.ivdb.gov.tr/Mukteza/2005/vergiusul2005/375.htm